Σαν το γιασεμί και συ τις νύχτες τραγουδάς τις ευωδιές σου, λουλούδι μου, τσουρέκι μου, αμυγδαλάκι μου καραμελωμένο.
Τους στίχους αυτούς θα επέλεγα να βάλω σε όποια ανάρτηση έκανα για την ημέρα της γυναίκας αν δεν έτεινα, όλο και πιο πολύ, να ενστερνιστώ την άποψη ότι να κόβεις αποσπάσματα από ένα σύνολο έργο είναι ακρωτηριασμός ιδεών, μηνυμάτων, κόπου.
Η συλλογή «ΟΛΑ ΣΤΟ ΜΑΥΡΟ» του Δημήτρη Γ. Παπαστεργίου αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ένα ολοκληρωμένο εκδοτικό αριστούργημα, από κάθε άποψη.
Χρώμα και υφή χαρτιού, επιλογή πίνακα, στήσιμο εξωφύλλου. Υφή και χρώμα χαρτιού, αλλά και απορροφητικότητα, επιλογή και μέγεθος γραμματοσειράς, διάστιχο· στήσιμο του σώματος της συλλογής (μία μόνη μικρή ένσταση για τη σελίδα 61, όπου θα πρότεινα να υπάρχει ένα, τουλάχιστον, κενό από το πάνω περιθώριο και, ίσως, τίτλος-θέμα)· σχήμα και μέγεθος βιβλίου τέτοια που αφήνουν τα ποιήματα – σε όποια μορφή αποφασίσει ο δημιουργός τους να δώσει – να αναπνεύσουν. Έξοχες επιλογές, ταιριαστές στο θέμα που αποπειράται, με επιτυχία, ισχυρίζομαι, να πραγματευτεί ο ποιητής.
Το θέμα της: ένα τραγούδι· ένα τραγούδι στο οποίο, άλλοτε με χαμηλές, άλλοτε με βαριές, κάπου κουρασμένες κι αλλού πιο σύνθετες ή υψηλές οκτάβες, απεικονίζεται η διάθεση που προκαλεί ο ματαιωμένος έρωτας και που δεν είναι μόνον ο πόνος.
«ΟΛΑ ΣΤΟ ΜΑΥΡΟ», ένα τραγούδι, λοιπόν, προς έναν ματαιωμένο έρωτα ή, έναν έρωτα που ποτέ δεν συστήθηκε. Δεύτερη στη σειρά ποιητική σύνθεση του Δημήτρη Γ. Παπαστεργίου, που αναφέρεται με τόλμη σε αυτό το θέμα – όσον αφορά στην φανέρωση αιτιών, συναισθημάτων, διάθεσης και ευθυνών –. Η πρώτη, «Τα μεροκάματα ενός έρωτα», πραγματευόταν το θέμα σε εργασιακό χώρο, και δη, προς ύπανδρη γυναίκα.
Η συλλογή αναπτύσσεται σε τρεις ενότητες ποιημάτων, με δεκατρία ποιήματα η κάθε μία. Διατρέχοντάς την, τέσσερις εν συνόλω φορές από τον Φεβρουάριο που την έχω στα χέρια μου έως τώρα που γράφω, επισημαίνω το γεγονός ότι ο ποιητής επιλέγει να «παίξει» με τα νούμερα τρία και δεκατρία σε διακριτά σημεία της: «Σε δεκατρία χρόνια», ποίημα της σελίδας 27, «Τρείς φορές το δεκατρία»: θέμα της δεύτερης ενότητας, «Τρείς φλέβες», ποίημα της σελίδας 43, « η ευωδιά σου τ’ άγγιγμα τριάντα εννιά αγγέλων», στίχος της σελίδας 53 (το τριάντα εννέα είναι τρεις φορές το δεκατρία, επισημαίνω), «…γνωρίζω την εξαφάνιση των τριών αγγέλων…», στίχος της σελίδας 50. Υπάρχει άραγε λόγος; Απαντιέται;(*)
Οι τίτλοι των ποιημάτων γράφονται από πρώτες των στίχων λέξεις, με ιδιαίτερη φροντίδα επιλεγμένες ποιες, μοιάζει.
Σε αυτό το σημείο, χαρίζω στον εαυτό μου την δυνατότητα που δίνει η μοναχικότητα της ανάγνωσης, και επιτρέπω στην φαντασία μου να ακολουθήσει τον δρόμο της, και· ισχυρίζομαι ότι οι τίτλοι συνέχουν έναν θεατρικό διάλογο, ένα είδος ροής συνείδησης, όπου, στεκόμενοι κατάντικρυ, κοιτώντες αλλ’ ουχί βλέποντες, βλεπτικά εξόριστοι του παρόντος και διαπερνώντας ο ένας στον άλλον, ξεκινάει σκεπτόμενος εκείνος κι ακολουθεί εκείνη· δοκιμάστε το!
Στην ροή της συλλογής, σε τρία σημεία της, ένα σε κάθε ενότητα, παρατηρεί κανείς την, συνειδητά ή όχι, επανάληψη ενός μοτίβου που θα το χαρακτήριζα θεατρικό αναλόγιο. Κορύφωση της μορφής αποτελεί το γ΄ μέρος του εγχειρήματος, στις σελίδες 50 και 51, όπου ο ποιητής δημιουργεί τον ρόλο ( ; ) Άγγελο Μέρση ( άγγελος του ελέους, άραγε; ) για να αναπτύξει σκηνικό και ερωτήματα προς κάποιον ανακριτή ( εξ ου και ο δευτερότιτλος πριν το κείμενο σε πεζό: (Ανακριτικόν).
Στους στίχους που κλείνουν αυτό το μέρος, βρίσκεται μία και μοναδική αναφορά στον τίτλο του ποιητικού αυτού έργου, αλλά και η απάντηση στο «παιχνίδι» του δημιουργού του με τους αριθμούς που προανέφερα στην τέταρτη παράγραφο(*) του παρόντος κειμένου.
Στο ίδιο σημείο, σελίδα 50, γίνεται επίσης αναφορά σε μια μπαλάντα: της φυγής. Κάποιο, ίσως, ποίημα ενός εκ των τριών ποιητών που αναφέρονται στο πεζοποίημα της σελίδας; Κάποιου άλλου; Μήπως, τραγούδι; Έψαξα την δεύτερη εκδοχή: τραγούδι σε ποίηση Δημήτρη Χριστοδούλου με μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη για την ταινία «Εκδρομή» και η «Φυγή» των Χαΐνιδων. «Φεύγοντας» από την σκέψη, με πρόλαβε το ποίημα φυγή του Γιώργου Σεφέρη. Κάτι, λοιπόν, απ’ αυτά ή άλλο; Και τι; γιατί; Ποια η σημασία του για ό,τι πραγματεύεται ο δημιουργός και στο συγκεκριμένο σημείο;
Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, θέση έχουν οι σημειώσεις από τον ίδιο τον ποιητή, οι οποίες επεξηγώντας βοηθάνε και ωθούν στην αναγνώριση των σημείων και την ανάγνωση των στίχων με βαθύνοια.
Ο Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου επιλέγει να διακοσμήσει ορισμένες από τις σελίδες, στην θέση ενός υποθετικού υποσέλιδου, με σύμβολα αλχημείας· ρούνους. Τα κολλάζ είναι του ιδίου. Αναρωτιέμαι, ναι!, πάλι, αν αυτές οι επιλογές στέλνουν σημάδια· ποια; αν συνομιλούν με τον αναγνώστη· πώς; Μα, κυρίως, γιατί ρούνοι; Μήπως επειδή ο ποιητής παρουσιάζει τον έρωτα ως μαγεία;
Έρωτας είναι μια αρχαία κάμαρη με δαίμονες.
Αν δεν καταφέρεις να τους γητέψεις, Σε τρώνε ζωντανό. (σελ. 12 του βιβλίου)
Ομοίως, επιλέγονται σπουδές, έργα και λεπτομέρειες εικαστικών. Αναφέρονται ποια και οι πηγές αυτών.